Phương pháp sử dụng điểm sảng trong truyện cốt truyện

Phương pháp sử dụng điểm sảng trong truyện cốt truyện

1. Hệ thống viết lách cá nhân của tác giả

Tác giả chia truyện thành ba loại chính: truyện cốt truyện, truyện nhân vật, và truyện cảm xúc (chi tiết xin xem bài viết trước). Cốt truyện, nhân vật, và cảm xúc không phải là những yếu tố độc lập, chúng gắn kết chặt chẽ với nhau. Tuy nhiên, mỗi loại có trọng tâm khác nhau.

Mục đích của sự phân chia này là để giảm độ khó trong viết lách. Chỉ cần tinh thông một khía cạnh trong ba yếu tố này, bạn đã có thể gặt hái thành công. Tất nhiên, nếu muốn thành công lớn, bạn phải thành thạo cả ba.

Dù bạn tinh thông cả ba yếu tố, sự phân loại này vẫn có giá trị và hoàn toàn có thể áp dụng vào việc xây dựng phần mở đầu của câu chuyện.

Ví dụ

- Trong "Đại Vương Tha Mạng", mở đầu là truyện nhân vật (nhân vật chính tỏ ra ngang tàng trong cuộc sống hàng ngày), tiếp theo là truyện cốt truyện (khám phá bí cảnh, v.v.), và sau đó là truyện cảm xúc (nhân vật chính thể hiện sức mạnh, khiến mọi người kinh ngạc).

- Trong "Đại Phụng Đả Canh Nhân", mở đầu là truyện cốt truyện (giải quyết vụ án khi đang bị giam giữ), tiếp theo là truyện nhân vật (tương tác với gia đình, nghe hát), và sau đó là truyện cảm xúc (một mình chiến đấu với cả đội quân khiến mọi người kinh ngạc).

Còn rất nhiều ví dụ khác. Khi đọc truyện, bạn cần nắm bắt những điểm chính này.

2. Nhận thức cá nhân của tác giả về điểm sảng trong truyện mạng

Tác giả đề cập đến tám điểm sảng cốt lõi trong truyện mạng: khoe mẽ, đánh mặt, thu hoạch, sự kinh ngạc, so sánh, tương phản, xây dựng nhân vật, cảm giác mong đợi. (Giải thích chi tiết đã có trong bài viết trước).

Hôm nay, tác giả chủ yếu tóm tắt cách sử dụng tám điểm sảng này trong truyện cốt truyện.

Tám điểm sảng này có thể được sử dụng riêng lẻ hoặc kết hợp với nhau. Thậm chí còn có phương pháp áp dụng cụ thể, ví dụ như "phương pháp ba ba".

3. Sử dụng tám điểm sảng một cách riêng lẻ

Ví dụ: Võ Tòng đánh hổ.

Phân tích sơ lược về cốt truyện

- Trước khi đánh hổ: Có sự dẫn dắt qua lời giới thiệu của tiểu nhị trong quán rượu rằng con hổ rất mạnh.

- Trong khi đánh hổ: Mô tả quá trình Võ Tòng dùng võ công đánh bại con hổ.

- Sau khi đánh hổ: Thu hoạch và tạo sự kinh ngạc. Võ Tòng thu hoạch con hổ, khiến anh trai Võ Đại Lang, những người quen và cả huyện lệnh đều kinh ngạc, và cuối cùng Võ Tòng trở thành Đô Đầu.

* Bây giờ, chúng ta thêm vào yếu tố "khoe mẽ" trong ví dụ này:

(Sự "khoe mẽ" ở đây mang tính hơi ngông nghênh nhưng dễ hiểu: mọi hành động của nhân vật chính đều có thể là khoe mẽ).

- Trước khi đánh hổ, Võ Tòng nhìn tiểu nhị và nói: "Con hổ đó chỉ là con mèo nhỏ, chỉ một cú đấm là ta có thể giết chết nó." (Lời khoe khoang, tự mãn chính là yếu tố "khoe mẽ"!)

- Trong khi đánh hổ, Võ Tòng nhìn con hổ với ánh mắt khinh thường và nở một nụ cười chế giễu. (Khoe mẽ trong khi hành động!)

- Sau khi đánh hổ, Võ Tòng khoe khoang với những người quen về trận đấu với con hổ và làm nổi bật sự nguy hiểm của nó. (Khoe mẽ qua việc tự mãn với thành tích của mình!)

Sự kết hợp giữa cốt truyện và khoe mẽ giúp câu chuyện thêm phần thú vị và tạo điểm sảng cho độc giả.

*Thêm yếu tố "đánh mặt" vào ví dụ "Võ Tòng đánh hổ":

(Tư duy nhanh gọn: mọi lời nói, suy nghĩ hoặc biểu hiện trái ngược với hành động của nhân vật chính - mà cuối cùng nhân vật chính lại thành công - đều thuộc về "đánh mặt".)

- Trước khi đánh hổ, có yếu tố đánh mặt: Tiểu nhị trong quán rượu cố gắng khuyên Võ Tòng không nên đi qua khu vực có hổ.

- Hoặc, sau khi Võ Tòng khoe mẽ, tiểu nhị trong lòng chế giễu: "Cái đồ ngốc này muốn đi tìm cái chết."

- Hoặc, thực khách ngồi bàn bên cạnh nghe Võ Tòng khoe mẽ, họ cười nhạo hoặc cá cược xem Võ Tòng có thể sống sót hay không.

- (Trong quá trình đối thoại, ngoài việc xây dựng yếu tố đánh mặt, bạn cũng có thể bổ sung thêm chi tiết về sự nguy hiểm của con hổ, tạo thêm lớp dẫn dắt cho tình huống).

- Trong khi đánh hổ có yếu tố đánh mặt: Con hổ gầm lên kiêu ngạo và nhìn Võ Tòng với ánh mắt khinh thường.

- Sau khi đánh hổ có yếu tố đánh mặt: Có người không tin chuyện Võ Tòng đã giết hổ, cho rằng đó chỉ là khoe khoang.

* "Thu hoạch" – một trong những điểm sảng chính, chủ yếu xuất hiện trong quá trình hành động và sau hành động

Thu hoạch được chia làm hai loại: vật chất và tinh thần.

- Vật chất: Bảo vật, quà tặng (như phần thưởng từ sự kinh ngạc của người khác), vũ khí, đan dược…

- Tinh thần: Địa vị, tình yêu, sự công nhận, lời khen ngợi...

Việc sử dụng "thu hoạch" trong truyện là một yếu tố rất quen thuộc, nên mình không cần giải thích quá chi tiết.

* "Sự kinh ngạc" – một điểm sảng phổ biến khác. Cách sử dụng yếu tố này cũng đã được mình nói chi tiết trong bài viết trước, nên ở đây mình không cần nói thêm.

* Thêm yếu tố "so sánh" vào ví dụ "Võ Tòng đánh hổ"

Ở đây, so sánh không phải là sự thay đổi của một nhân vật trước, trong và sau khi đánh hổ, mà là sự so sánh giữa nhân vật chính với những người cùng phe.

- Trước khi đánh hổ: Sau khi nghe tiểu nhị kể về sự nguy hiểm của con hổ, bạn bè của Võ Tòng ai nấy đều sợ hãi, cố gắng khuyên anh không nên đi. Chỉ có Võ Tòng không sợ hãi, vẫn kiên quyết đi đánh hổ.

- Trong khi đánh hổ: Một người bạn lo lắng không yên, quyết định đi cùng Võ Tòng. Trước mặt con hổ, người bạn run rẩy, sợ hãi. Trong khi đó, Võ Tòng ngẩng cao đầu, không nao núng trước nguy hiểm. 

- Sau khi đánh hổ: Khi mọi người đều xúm lại tán thưởng, bạn bè của Võ Tòng trở nên hãnh diện và bắt đầu khoe khoang về cuộc chiến với con hổ. Trong khi đó, Võ Tòng giữ thái độ khiêm tốn, trầm mặc và bình thản.

* Thêm yếu tố "phản ứng trái ngược" vào ví dụ "Võ Tòng đánh hổ":

(Tư duy nhanh: những suy nghĩ khác với ý định của nhân vật chính đều thuộc về phản ứng trái ngược.)

Ví dụ

- Võ Tòng khoe mẽ rằng: "Con hổ chỉ là con mèo nhỏ, một cú đấm là chết ngay."

- Ý định của Võ Tòng: Anh tự tin rằng võ công của mình cao cường, con hổ không là gì cả.

- Suy nghĩ của tiểu nhị: "Người này chắc uống say quá rồi."

- Suy nghĩ của cô gái ngồi bàn bên: "Chắc anh ta đang cố gây ấn tượng với mình đây mà."

Những yếu tố này có thể được thêm vào để tạo ra những phản ứng trái ngược, và bạn có thể thoải mái sáng tạo nhiều tình huống tương tự.

* Thêm yếu tố "nhân vật" vào sự kiện "Võ Tòng đánh hổ":

Ở đây, yếu tố "nhân vật" đề cập đến việc xây dựng nhân vật theo phong cách cực đoan, rõ ràng và đặc trưng hơn.

Ví dụ, bạn có thể tạo cho Võ Tòng một "nhân vật thích ăn uống"

- Trước khi đánh hổ, Võ Tòng liên tục yêu cầu tiểu nhị mang ra nhiều món ngon. Khi nghe nói con hổ rất mạnh, anh lập tức hào hứng: "Ăn thịt hổ!"

- Trong khi đánh hổ, Võ Tòng vừa nhìn con hổ vừa chảy nước miếng, không ngừng tưởng tượng: "Nướng thịt hổ, nấu canh xương hổ, bán da hổ lấy tiền mua kẹo hồ lô..."

- Sau khi đánh hổ, mọi người tán dương Võ Tòng, nhưng anh chỉ đề nghị mọi người mời anh một bữa ăn. Khi người ta tặng anh vũ khí, anh không hứng thú, mà chỉ muốn thức ăn.

Khi tạo dựng một nhân vật với đặc điểm rõ nét như vậy, bạn cần liên tục nhắc đến và làm nổi bật nhân vật đó trong suốt sự kiện. Khi sự kiện kết thúc, hình tượng đặc trưng của nhân vật cũng đã được xây dựng. 

* Thêm yếu tố "mong đợi" vào sự kiện "Võ Tòng đánh hổ"

Ở đây, "mong đợi" có nghĩa là sử dụng các yếu tố chuyển biến và đảo ngược để tăng thêm tình huống khó khăn, làm câu chuyện kéo dài hơn, phức tạp hơn, và tăng thêm sự mong đợi của độc giả.

- Mong đợi ban đầu: Độc giả mong chờ cách nhân vật chính giải quyết tình huống khó khăn.

- Thêm chuyển biến và mong đợi: Khi nhân vật và tình huống phức tạp hơn, độc giả sẽ có thêm nhiều điều để mong chờ, ví dụ: Tại sao nhân vật phụ lại trở thành kẻ thù?

Ví dụ về chuyển biến

- Trong khi Võ Tòng vừa giết con hổ và chuẩn bị thu dọn chiến lợi phẩm, đột nhiên một cao thủ xuất hiện và buộc tội Võ Tòng phá hoại môi trường.

Ví dụ về đảo ngược

- Trong lúc Võ Tòng và một người bạn giết chết con hổ, khi anh chuẩn bị thu dọn chiến lợi phẩm, người bạn đột nhiên tấn công Võ Tòng.

Chuyển biến và đảo ngược đều là những cú "quay ngoắt", nhưng đảo ngược thì mức độ đột ngột và bất ngờ lớn hơn nhiều. Một câu chuyện đơn giản có thể trở nên dài hơn, phức tạp hơn, và thú vị hơn khi được thêm các yếu tố mong đợi như chuyển biến và đảo ngược.

4. Kết hợp tám điểm sảng cốt lõi:

Khi bạn đã thành thạo việc sử dụng từng điểm sảng riêng lẻ, việc kết hợp chúng sẽ trở nên rất đơn giản. Bạn có thể kết hợp hai, ba hoặc thậm chí bốn hay năm điểm sảng cùng lúc.

Cách kết hợp cụ thể thế nào, bạn có thể tự mình khám phá và thử nghiệm. Ở đây mình sẽ không nói dài dòng.

Một điểm cần nhấn mạnh là "sự kinh ngạc" thực chất là biểu hiện đơn giản của cảm xúc. Con người luôn có cảm xúc khi họ nhìn, nghe, hoặc ngửi thấy điều gì đó từ người khác. Việc diễn đạt cảm xúc thuộc về kỹ năng viết, ngoài việc mô tả cụ thể thần thái, hành động, còn có thể kết hợp với lời nói và hoạt động tâm lý.

5. Phương pháp cụ thể để sử dụng điểm sảng: "Phương pháp Ba Ba"

Ba đầu tiên là ba phe phái. Mỗi điểm sảng có thể chia thành ba phe phái.

- Ví dụ: Phe "khoe mẽ", phe "đánh mặt", phe "sự kinh ngạc"...

Ba thứ hai là "Sảng điểm x3"

- Ví dụ:

Ví dụ về việc sử dụng "Sảng điểm x3":

- Kẻ thù: "Ngươi là đồ vô dụng, ta sẽ giết ngươi!" (Khoe mẽ 1)

- Nhân vật chính: Một cú đấm khiến kẻ thù bay xa! (Khoe mẽ 1)

- Kẻ thù: Với khuôn mặt không thể tin nổi! (Kinh ngạc 1)

Nhưng kẻ thù vẫn chưa hết, hắn tuyên bố: "Ta sẽ sử dụng tuyệt chiêu để giết ngươi!" (Khoe mẽ 2)

- Nhân vật chính: Đánh bật kẻ thù bằng một tuyệt chiêu mạnh mẽ! (Đánh mặt 2)

- Kẻ thù: Mắt mở to kinh hoàng! (Kinh ngạc 2)

Kẻ thù vẫn không chịu bỏ cuộc: "Ta sẽ kéo ngươi cùng chết với ta, ta tự bạo!" (Khoe mẽ 3)

- Nhân vật chính: Sử dụng tuyệt chiêu cuối cùng để tiêu diệt kẻ thù! (Đánh mặt 3)

- Kẻ thù: Cảm giác thế giới này thật giả tạo. (Kinh ngạc 3)

Sảng điểm x3: Con số "3" ở đây là ước lệ, có thể là 1, 2, 3, 4, 5... Cách này tương đương với khái niệm "tam phiên tứ chấn" (ba pha bốn cú sốc), nhưng cách diễn đạt khác nhau.

Trong ví dụ trên, chỉ có hai nhân vật là kẻ thù và nhân vật chính. Và các điểm sảng chỉ bao gồm khoe mẽ, đánh mặt, và kinh ngạc.

Nếu áp dụng "Ba phe phái", ta có thể thêm vào: nhóm bạn bè của kẻ thù kinh ngạc, nhóm bạn bè của nhân vật chính kinh ngạc, và khán giả bên thứ ba cũng kinh ngạc… Điều này có làm cho cảm xúc trở nên mãnh liệt hơn không?

Số lượng các điểm sảng tăng lên, cộng thêm việc sử dụng so sánh, phản ứng trái ngược, mong đợi, và xây dựng nhân vật, câu chuyện sẽ trở nên phong phú và hấp dẫn hơn nữa.

Độc giả đoán rằng chương sau sẽ diễn ra theo hướng "A", nhưng bạn lại viết theo hướng "B", khiến họ không thể dừng đọc và muốn tiếp tục theo dõi.

Tại sao lại gọi là "Phương pháp Ba Ba"? Bởi vì hai yếu tố này liên kết chặt chẽ với nhau.

- Ba phe phái là số lượng nhân vật.

- Sảng điểm x3 là biến số.

Cả hai đều có thể linh hoạt biến đổi tùy theo tình huống. Ví dụ, trong một cảnh chỉ có 5 người, ta chỉ sử dụng ba điểm sảng là khoe mẽ, đánh mặt, và kinh ngạc. Ở cảnh tiếp theo có 10 người, ta có thể kết hợp các điểm sảng như so sánh, phản ứng trái ngược, và kinh ngạc.

Phương pháp Ba Ba có thể được sử dụng để xây dựng chi tiết các phân cảnh của cốt truyện.

Phương pháp Ba Ba giải quyết vấn đề về chi tiết cốt truyện, còn cấu trúc ba phe phái giải quyết vấn đề về tổng thể cốt truyện.

(Tuy nhiên, cấu trúc ba phe phái và ba phe phái là hai khái niệm khác nhau. Chi tiết bạn có thể tham khảo trong bài viết trước của mình.)

Quá trình thiết kế cốt truyện của tôi chủ yếu dựa trên cấu trúc ba phe phái và phương pháp Ba Ba. Sau đó, kết hợp thêm việc chọn đề tài và cải thiện văn phong, một tác phẩm hoàn chỉnh sẽ ra đời.

6. Một lần nữa nhấn mạnh: Các bài viết của tôi đều là những ghi chép tóm tắt, không phải là bài giảng.

Vậy tại sao tôi lại đăng những bài tóm tắt này lên diễn đàn Long Không?

Tôi muốn học hỏi và thu hoạch thêm kiến thức!

Năm ngoái, tình cờ tôi đến diễn đàn Long Không. Dưới một chút tình cờ, tôi đã viết vài bài về nhận thức của mình đối với truyện mạng. Sau đó, tôi đã cùng các bạn trên Long Không trao đổi, thảo luận, và trong quá trình này, tôi đã học hỏi được rất nhiều.

Nhân đây, tôi xin cảm ơn tất cả những ai đã cùng tôi trao đổi và thảo luận.

Đặc biệt là những người đã lý trí đưa ra ý kiến phản biện.

Mỗi lần có phản biện, tôi sẽ suy nghĩ kỹ về tính đúng sai của lý thuyết mình đưa ra và cố gắng tiếp thu quan điểm của đối phương…

Nhờ vào quá trình cải tiến này, tôi đã tiến bộ rất nhiều và cuối cùng đã xây dựng được một hệ thống viết lách tương đối hoàn chỉnh.

Một lần nữa, cảm ơn các bạn đã lý trí đưa ra những ý kiến phản biện! (Xin cúi đầu ba lần)

7. Truyện mạng có ngưỡng đầu vào rất thấp (thậm chí học sinh tiểu học cũng có thể viết).

Nhưng để viết truyện mạng hay thì ngưỡng lại rất cao (cần nhiều hệ thống và kiến thức rất rộng và sâu).

Chỉ riêng với hệ thống viết lách mà tác giả hiểu, đã có rất nhiều:

- Hệ thống viết lấy cốt lõi câu chuyện (biểu đạt tinh thần nào đó) làm trọng tâm.

- Hệ thống viết lấy mục đích câu chuyện (như thu thập bảy thanh thần đao để diệt rồng) làm trọng tâm.

- Hệ thống viết lấy sự trưởng thành và thay đổi của nhân vật làm trọng tâm.

... Và còn rất nhiều hệ thống khác nữa.

Điều này giống như các môn phái giang hồ, có kiếm môn, đao môn, thương môn, hay các phái lớn như Thiếu Lâm, Võ Đang... Thậm chí Hoa Sơn còn suy tàn vì cuộc tranh chấp "kiếm khí chi tranh".

Tác giả cho rằng hệ thống viết lách của mình thuộc về truyện cốt truyện được xây dựng từ tám điểm sảng cốt lõi.

Mặc dù hệ thống này có phần "quá khích và khác biệt", nhưng nó lại có thể giúp tăng tiến nhanh chóng!

Giống như bộ Tịch Tà Kiếm Phổ vậy, có thể giúp luyện thành công rất nhanh!

Lệnh Hồ Xung coi thường "Tịch Tà Kiếm Phổ" vì anh có kiếm pháp tốt hơn. Điều này giống với một số đại cao thủ hiểu rõ hơn về điểm sảng và có mô hình trưởng thành hoàn thiện. Khi họ nhìn vào bài viết này, chắc chắn sẽ không thèm để ý.

Còn với những người như Nhạc Bất Quần, Lâm Bình Chi, những kiếm khách mong muốn sở hữu "Tịch Tà Kiếm Phổ", thì khi học được kiếm pháp này, thực lực của họ tăng vọt! Điều này tương tự như những tác giả công nhận tám điểm sảng cốt lõi của truyện mạng nhưng chưa hiểu sâu sắc hay chưa biết cách sử dụng chúng.

Sau khi đọc bài viết này, họ có thể sẽ "bừng tỉnh đại ngộ"…

Tất nhiên, cũng có những người thuộc môn phái Thiếu Lâm, Võ Đang, coi "Tịch Tà Kiếm Phổ" là tà thuật, không công nhận nó, vì họ không phải kiếm khách! Điều này giống như những tác giả theo các hệ thống viết lách khác, không công nhận hệ thống viết dựa trên tám điểm sảng cốt lõi của truyện mạng.

Họ đọc bài viết này sẽ hét lên: "Đừng có tào lao nữa, toàn nói bậy bạ, làm hại người khác mà thôi…"

8. Truyện mạng không có công thức cố định. Phù hợp với bạn mới là tốt nhất.

Nếu bạn muốn viết truyện mạng toàn thời gian để kiếm sống, bạn phải nỗ lực xây dựng một hệ thống viết lách riêng cho mình!

Học hỏi từ người khác để phát triển bản thân là điều tốt, nhưng đừng quên rằng: bạn phải lấy mình làm trung tâm!

Bài viết này chỉ dành cho những tác giả công nhận tám điểm sảng cốt lõi của truyện mạng.

Hy vọng nó có thể mang đến cho các bạn một chút tư duy sáng tạo…

Chúc các bạn sớm trở thành thần trong giới viết lách!

Nguồn: TIÊN HIỀN THƯ VIỆN